Fındık zararlısı olan kozalak akarları ile mücadeleyle ilgili Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Öğr. Üyesi Prof. Dr. Sebahat Sullıvan, "Fındık kozalaklarını elle toplayıp atmanın tam zamanı. Kozalakları yakmayın, gömmeyin, plastik poşete koymayın, bahçeden uzaklaştırmayın, koparıp yere atın" dedi.

Kozalak akarlarının fındık verimini düşürdüğü ve kozalakların kışın yapraksız dönemde, özellikle de şubat sonu ve mart başlarında daha belirgin hale geldikleri için bu zamanda koparıp yere atılması gerektiğini ifade eden Prof. Dr. Sebahat Sullıvan açıklamalarda bulundu.

"Çiftçilerin bu zararlıyla mücadelede daha dikkatli olması gerekmekte"

Fındık yetiştiren ülkeler arasında Türkiye fındık üretimi bakımından ilk sırada yer almasına rağmen birim alandan elde edilen verim oldukça düşük olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Sebahat Sullıvan, "Ülkemizde verim düşüklüğüne neden olan en önemli zararlı etmen fındık kozalak akarlarıdır. Milimetrenin onda biri kadar büyüklükte olan, gözle görülmeyen bu canlılar meyve verecek gözlerde "kozalak, mantar veya gül" diye adlandırılan anormal oluşumlara neden olmalarının yanı sıra, tomurcuk dökümlerine de neden olarak sürgünlerde kurumalar, çalılaşmalar meydana getirmekte ve verimi doğrudan etkilemektedirler. Özellikle bu zararlıya karşı hassas olan tombul, mincane ve uzunmusa çeşitlerinde yüzde 70'lere varan zarar görülmektedir. Bahçelerinde bu çeşitleri bulunduran çiftçilerin bu zararlıyla mücadelede daha dikkatli olması gerekmektedir" dedi.

"Bu zamanda koparıp yere atılmalıdır"

Fındık kozalak akarlarına karşı mekanik ve kimyasal mücadele olmak üzere iki tip mücadele yöntemi uygulandığını söyleyen Sebahat Sullıvan, "Kış mevsiminde veya bahar başlangıcında kozalakların toplanıp atılması yöntemi olan mekanik mücadele kozalak akarlarına karşı oldukça etkili bir yöntemdir ve mutlaka yapılmalıdır. Kozalaklar, kışın yapraksız dönemde, özellikle de şubat sonu ve mart başlarında daha belirgin hale geldikleri bu zamanda koparıp yere atılmalıdır. Son yıllarda fındık yetiştirilen tüm illerde zararlının yoğunluğu oldukça artmış kışın akarın püslerdeki (erkek çiçek) ve karanfillerdeki (dişi çiçek) zararından dolayı çok fazla sayıda püs ve karanfil kuruması görülmüştür. Püsler kuruduğunda ise yeterli tozlaşma olamamaktadır. Hem yeni oluşan meyvelerde hem de sürgün tomurcuklarında döküme neden olmaktadır. Püslerin, karanfillerin, yeni oluşan meyvelerin ve de tomurcukların dökülmesi sonucu sürgünlerde uç kurusu meydana gelmektedir. Fındıklarda görülen uç kurusu zararının en büyük nedeni fındık kozalak akarlarıdır ve bu akarların meyve gözlerini kozalağa çevirdikleri, bu gözler normal gelişselerdi her birinin bir çotanak olacağı unutulmamalıdır. Ayrıca, kozalaklar fındık filiz güvesi larvalarının da kışlama yerleridir. Sayılan bu nedenlerden dolayı yoğunluğun olduğu bahçelerde bu zararlıya karşı mutlaka mücadele yapılması gereklidir" diye konuştu.

"2 yıl peş peşe yapılası durumunda kozalak zararı önemli ölçüde azalacak"

Prof. Dr. Sebahat Sullıvan şunları söyledi:

"Kozalakların içi diğer faydalı akar ve böcekler için de bir barınak yeridir. Kozalaklar içindeki yararlı akarlar ve böcekler kış döneminde de hareketli olduklarından kozalaklar koparılıp yere atıldıktan sonra kuruyan kozalakları terk ederek başka canlılar üzerinde beslenip faaliyetlerini sürdürebilirler. Her bir kozalağın içinde binlerce bulunan fındık kozalak akarları ise, çok yavaş hareket ettikleri ve olumsuz çevre şartlarından çok çabuk etkilendikleri için kozalakları terk edemezler ve kuruyan kozalaklar içinde besin bulamadıkları için ölüp yok olurlar. Nisan sonu mayıs başında yapılan kimyasal mücadele ise kesinlikle rastgele yapılmamalıdır. Kimyasal mücadeleye karar verebilmek için bahçelerde mutlaka kozalak sayımı yapılmalıdır. Kimyasal mücadele için ekonomik eşik bir dalda ortalama 5 kozalak olarak tespit edilmiştir. Kozalak sayısı 5 adetten az ise ilaçlama yapmaya gerek yoktur. En uygun ilaçlama zamanı, akarların kozalakları terk ettiği, yeni oluşan tomurcuklara göçün yoğun olduğu nisan sonu mayıs başındaki bir haftalık süredir. Bu dönemde uç sürgünler 4-4.5 yapraklı, yeni tomurcuklar toplu iğne başının yarısı büyüklükte ve yeni gelişen meyveler mercimek büyüklüğündedir (yaklaşık 3mm çapında). Hava şartları göz önüne alınarak en kısa sürede ilaçlamalar yapılmalı ve bitirilmelidir. İlaçlamalarda çevre sağlığı ve faydalı böcekler göz önüne alınarak onlar üzerinde olumsuz etkisi olmayan, organik tarımda da kullanılmasına müsaade edilen ve son yıllarda fındık bahçelerinde büyük sorun oluşturan fındık küllemesine karşı da etkili olan ıslanabilir toz kükürt (yüzde 80 WP) kullanılabilir. Kükürt bu dönemde sadece bir defaya mahsus olmak üzere dönüme 800 gram atılacak şekilde uygulanmalı ve ilaçlamada dalların her tarafı ıslanacak şekilde tam kaplama sağlanmalıdır. Mücadelede atomizör kullanılacaksa, alet dekara 50 litre su atacak şekilde ayarlanmalıdır. Hem ilaçlı mücadelenin hem de mekanik mücadelenin 2 yıl peş peşe yapılası durumunda kozalak zararı önemli ölçüde azalacaktır."